Tabak
Home ❯ Tabak ❯ 12.3.3 Veranderingen in het roken onder scholieren regulier voortgezet onderwijs

12.3.3 Veranderingen in het roken onder scholieren regulier voortgezet onderwijs

Wijzigingsdatum: 02 | 09 | 2024

In deze paragraaf:

Is het roken van tabak, het gebruik van een vape, snus en een waterpijp onder scholieren veranderd?

In het kort: Sinds 2017 neemt het roken van tabak niet meer verder af onder scholieren van het regulier voortgezet onderwijs (12-16 jaar). Het gebruik van een waterpijp is in 2023 lager dan in eerder jaren. Er zijn nog geen trendgegevens beschikbaar voor het gebruik van snus en vapen.

Roken is op lange termijn gedaald, maar sinds 2017 neemt het roken niet meer af

Het ooitgebruik van tabak onder scholieren is in 2023 niet veranderd vergeleken met 2019 en 2021. Vergeleken met de eerste meting in 2003 is het roken (ooit) in 2023 wel gedaald, deze daling heeft vooral plaatsgevonden tussen 2003 en 2017. Ook het roken in de laatste maand en het dagelijks roken is in 2023 lager dan in 2003, deze dalingen hebben vooral plaatsgevonden tussen 2011 en 2015.

Roken is onder jongens en meisjes op lange termijn gedaald

Onder zowel jongens als meisjes is het roken van tabak in 2023 lager dan in 2003.

Roken is onder alle leeftijden gedaald

Het roken ooit in het leven en in de laatste maand is in 2023 onder alle leeftijden lager dan in 2003. Sinds 2017 lijkt het percentage scholieren dat rookt niet meer te dalen, alleen in 2021 was er een tijdelijke toename in roken onder 16-jarigen.

De startleeftijd van roken nam op lange termijn toe

Tussen 2003 en 2023 nam de gemiddelde startleeftijd toe: in 2023 zijn scholieren gemiddeld anderhalf jaar ouder als zij beginnen met roken dan in 2003. Deze stijging heeft vooral plaatsgevonden tussen 2003 en 2019. De gemiddelde startleeftijd verschilt in 2023 niet van 2019.  

De gemiddelde startleeftijd van dagelijks roken ligt in 2023 hoger dan in 2003. Tussen 2019 en 2023 is de startleeftijd van dagelijks roken niet veranderd.

Geen trendgegevens beschikbaar voor vapen

In de ScholierenMonitor is voor vapen geen vergelijking met eerdere jaren gemaakt omdat de vraagstelling naar vapen in 2023 te veel verschilt van eerdere jaren.

Geen trendgegevens beschikbaar voor snus

In de ScholierenMonitor is in 2023 voor het eerst gevraagd naar het gebruik van snus. Er is daarom geen vergelijking met eerdere jaren mogelijk.

Gebruik van een waterpijp is op lange termijn gedaald

Het ooitgebruik van een waterpijp onder scholieren is in 2023 lager dan in eerdere jaren. Ook het laatste-jaar- en laatste-maand-gebruik van de waterpijp nam af tussen 2015 en 2023. Deze dalingen vonden vooral plaats tussen 2019 en 2023.

Meer informatie over de onderzoeken op deze pagina 

Kerncijfers jongeren: Leefstijlmonitor

Cijfers over middelengebruik worden gerapporteerd op de website ScholierenMonitor. De cijfers zijn afkomstig uit het Peilstationsonderzoek dat elke vier jaar wordt herhaald. Daarnaast zijn voor een aantal kerngegevens cijfers gebruikt van het HBSC-onderzoek uit 2017 en 2021. Beide onderzoeken zijn onderdeel van de Leefstijlmonitor en leveren landelijk representatieve cijfers voor 12-16-jarige scholieren van het regulier voortgezet onderwijs (vmbo, havo, vwo). De HBSC-studie en het Peilstationsonderzoek wisselen elkaar om de twee jaar af. Sinds 2017 worden de onderzoeksmethoden en analyses van beide studies zo goed mogelijk op elkaar afgestemd, waardoor we de kerncijfers over de jaren heen goed met elkaar kunnen vergelijken. Deze kerncijfers worden daarnaast om de vier jaar aangevuld met verdiepende gegevens over middelengebruik die zijn uitgevraagd in het Peilstationsonderzoek. De meest recente cijfers komen uit het Peilstationsonderzoek uit 2023 ​[1]​.

Hoe is het Peilstationsonderzoek onderzoek uitgevoerd?

De gegevens zijn verzameld met behulp van een anonieme vragenlijst (sinds 2015 digitaal). De vragenlijst is klassikaal afgenomen. In totaal deden 6.974 scholieren (12 t/m 16 jaar) uit alle leerjaren van het vmbo, havo en vwo mee.

Methodewijzigingen 2023

In 2023 is de dataverzameling van het Peilstationsonderzoek in het voortgezet onderwijs op enkele onderdelen anders uitgevoerd dan in eerdere jaren. Zo vond voor leerjaar 2 en 4 een samenwerking plaats met de GGD: in de klassen die meededen met de Gezondheidsmonitor (GM) Jeugd, kreeg één willekeurige leerling per twee klassen de vragenlijst van het Peilstationsonderzoek. De andere leerlingen kregen de vragenlijst van de GM Jeugd. De vragenlijstafname in leerjaar 2 en 4 vond plaats onder begeleiding van de leerkracht, er was géén getrainde onderzoeksassistent aanwezig. Daarnaast was het in 2023 voor het eerst mogelijk om de vragenlijst op een smartphone in te vullen. Om deze reden is een aantal vragen op een andere manier weergegeven in de vragenlijst. Het is moeilijk in te schatten in welke mate de methodeveranderingen invloed hebben gehad op de resultaten van het onderzoek. Met name het relatief grote aantal missende gegevens in leerjaar 2 en 4 kan van invloed zijn geweest op de schattingen van het middelengebruik. Vergelijkingen tussen 2023 en eerdere jaren moeten daarom voorzichtig worden geïnterpreteerd.

Aanvullende informatie

Bronnen

  1. 1.
    Rombouts M, Morren K, Van Dorsselaer S, Tuithof M, Monshouwer K. Peilstationsonderzoek Scholieren 2023. [Internet]. Trimbos-instituut; 2024. Available from: https://cijfers.trimbos.nl/scholierenmonitor/scholierenmonitor

Hoe te verwijzen

    Nationale Drug Monitor, editie 2024. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.

In deze paragraaf:

Start met typen en klik op zoeken

Accessibility by WAH