Kerncijfers alcohol, tabak en drugs

• In 2023 hadden ruim een miljoen volwassenen cannabis gebruikt (7,6% van de volwassen bevolking). Hiermee is cannabis nog altijd de meest gebruikte drug in Nederland. Daarna volgen ecstasy, cocaïne, amfetamine, 3-MMC en ketamine. 
• Vergeleken met de vorige meting in 2022 is het gebruik van lachgas in 2023 verder gedaald. Vergeleken met de eerste meting in 2015 is in 2023 het gebruik van cocaïne, ecstasy, LSD en paddo’s hoger, en het gebruik van GHB is lager.
• Het alcoholgebruik onder volwassenen is tussen 2021 en 2022 niet veranderd. De afgelopen jaren daalt het percentage rokers en tussen 2021 en 2022 is het percentage rokers verder gedaald.

• In 2023 is het gebruik van alcohol en lachgas onder scholieren van 12 tot en met 16 jaar gedaald vergeleken met eerdere jaren. Na een jarenlange daling is het roken onder scholieren sinds 2017 niet verder gedaald. Verder is het gebruik van cannabis gedaald vergeleken met 2003, maar niet veranderd vergeleken met 2019 en 2021. Het percentage scholieren dat ooit ecstasy heeft gebruikt is tussen 2003 en 2023 ongeveer gelijk gebleven. Alleen in 2017 vond een tijdelijke daling plaats.  
• Sommige groepen scholieren gebruiken meer middelen dan anderen. Zo roken en vapen meisjes vaker dan jongens. Ook neemt het gebruik van middelen toe met de leeftijd. Verder hebben vmbo-scholieren meer ervaring met roken en gebruik van cannabis dan vwo-scholieren. En scholieren met een Nederlandse herkomst hebben meer ervaring met roken en alcohol drinken dan scholieren met een niet-Nederlandse herkomst.

Vergeleken met andere landen in de EU heeft Nederland het hoogste percentage laatste-jaar-gebruikers van ecstasy en cocaïne. Ook voor cannabis en amfetamine ligt het gebruik in Nederland in de hogere regionen van Europa.

Tussen 2015 en 2022 zijn er geen nieuwe gegevens beschikbaar gekomen uit het LADIS, omdat deze niet meer verzameld konden worden in verband met een aanscherping van de privacywet. Per 1 juli 2022 is de aanvullende wettelijke grondslag (een wijziging van de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz)) geregeld voor het aanleveren van gegevens. Hierna kon de gegevensverzameling van het LADIS weer gestart worden. Begin 2023 is een tussenrapportage verschenen, waarin een voorlopig beeld werd geschetst van trends in de aard en omvang van de zorgvraag binnen de verslavingszorg. Hier werd geconstateerd dat de kwaliteit van de aanleveringen voor verbetering vatbaar was. Begin 2024 is een verbeterde versie van de Kerncijfers over de jaren 2017-2022 verschenen, waarin de eerdere cijfers zijn verrijkt met andere bronnen. Deze gegevens worden, na aanvullende analyses, later dit jaar verwerkt in de Nationale Drug Monitor.

• Het aantal alcoholgerelateerde sterftegevallen wordt in 2021 geschat op 2.390. Alcoholgebruik is een belangrijke oorzaak van vroegtijdige sterfte. De alcoholgerelateerde sterfte is hoger onder mannen dan onder vrouwen. Belangrijke oorzaken van alcoholgerelateerde sterfte zijn psychische ziekten gerelateerd aan alcohol, een beroerte en kanker.
• Roken is in Nederland de belangrijkste oorzaak van vroegtijdige sterfte. In 2019 overleden in Nederland volgens de gangbare schatting 19.272 mensen van twintig jaar en ouder aan de directe gevolgen van roken, exclusief de sterfte door meeroken. Doordat het aandeel van het roken in de sterfte door corona nog onbekend is, is dit aantal voor 2020 en 2021 nog onbekend.
• Het aantal geregistreerde sterfgevallen na drugsgebruik stabiliseerde in 2021. Vorig jaar ging het om 298 sterfgevallen, voornamelijk door een drugsoverdosering. Dat is ongeveer evenveel als in 2020, toen er 295 gevallen werden geregistreerd. Van alle geregistreerde sterfgevallen na drugsgebruik ging het in 2021 in de helft van de gevallen om opioïden (50%). In bijna een kwart van de gevallen was cocaïne de doodsoorzaak (24%). In 26% van de gevallen ging het om andere middelen of een combinatie van middelen.

• Het gemiddelde THC-gehalte in nederwiet (de meest populaire variant) steeg van 14,6% in 2021 naar 17,2% in 2022. Naast de meest populaire wiet worden jaarlijks wietmonsters getest die als het ‘sterkste’ worden beschouwd. Het gemiddelde THC-gehalte in wiet die werd aangekocht als het ‘meest sterk’ bleef stabiel ten opzichte van vorig jaar (17,0% in 2021 en 17,5% in 2022).
• In 2023 is ruim vijf procent van de ingeleverde samples verkocht als cocaïne. De stijging in de gemiddelde sterkte van cocaïne van de afgelopen tien jaar zet niet door. In 2023 bevat een cocaïnesample gemiddeld 72% cocaïne. Ook de prijs blijft met gemiddeld bijna 52 euro per gram nagenoeg constant.
• Ongeveer zestig procent van de bij het DIMS ingeleverde samples waren gekocht als ecstasypillen. In 2023 was de gemiddelde hoeveelheid MDMA in een ecstasypil 138 milligram. Dit verschilt nauwelijks met het jaar ervoor (136 milligram). Met deze MDMA-dosering is een ecstasypil gemiddeld nog steeds sterk. 
• Het DIMS blijft een toename zien in het aantal ingeleverde samples gekocht als 3-MMC. In 2023 was bijna vijf procent van alle ingeleverde samples gekocht als 3-MMC, dit was twee procent in 2022. Slechts 30% bevatte daadwerkelijk 3-MMC. In plaats van 3-MMC werd er vooral 2-MMC of 3-CMC in de samples gevonden. De aanwezigheid van andere stoffen kan extra gezondheidsrisico’s met zich meebrengen.
• Iets meer dan één procent van alle ingeleverde samples bij het DIMS was gekocht als LSD. In de afgelopen vijf jaar is de hoeveelheid LSD op zegels afgenomen, van gemiddeld 93 microgram in 2019 naar 54 microgram in 2023.