Kerncijfers alcohol, tabak en drugs

• In 2023 hadden ruim een miljoen volwassenen cannabis gebruikt (7,6% van de volwassen bevolking). Hiermee is cannabis nog altijd de meest gebruikte drug in Nederland. Daarna volgen ecstasy, cocaïne, amfetamine, 3-MMC en ketamine.  Vergeleken met de vorige meting in 2022 is het gebruik van lachgas in 2023 verder gedaald. Vergeleken met de eerste meting in 2015 is in 2023 het gebruik van cocaïne, ecstasy, LSD en paddo’s hoger, en het gebruik van GHB is lager.
• In 2023 had bijna acht op de tien volwassenen weleens alcohol gedronken. 44,0% hield zich aan het advies van de Gezondheidsraad. Ongeveer één op de vijftien volwassenen dronk overmatig en 7,9% was een zware drinker. In 2023 is het percentage volwassenen dat zich houdt aan het advies van de Gezondheidsraad niet veranderd vergeleken met 2022. Vergeleken met 2014 is dit percentage in 2023 wel hoger. Het percentage volwassenen dat weleens alcohol drinkt is tussen 2014 en 2023 afgenomen. Ook voor het percentage volwassenen dat overmatig drinkt nam af tussen 2014 en 2023. Het percentage volwassenen dat zwaar drinkt schommelt sinds de eerste meting in 2014.
• In 2023 rookte 19% van de volwassenen weleens en 13,5% rookte elke dag. In 2023 is het percentage volwassenen dat weleens rookt niet veranderd in vergelijking met de vorige meting in 2022. Vergeleken met de eerste meting in 2014 is het percentage wel gedaald. 

• In 2023 is het gebruik van alcohol en lachgas onder scholieren van 12 tot en met 16 jaar gedaald vergeleken met eerdere jaren. Na een jarenlange daling is het roken onder scholieren sinds 2017 niet verder gedaald. Verder is het gebruik van cannabis gedaald vergeleken met 2003, maar niet veranderd vergeleken met 2019 en 2021. Het percentage scholieren dat ooit ecstasy heeft gebruikt is tussen 2003 en 2023 ongeveer gelijk gebleven. Alleen in 2017 vond een tijdelijke daling plaats.  
• Sommige groepen scholieren gebruiken meer middelen dan anderen. Zo roken en vapen meisjes vaker dan jongens. Ook neemt het gebruik van middelen toe met de leeftijd. Verder hebben vmbo-scholieren meer ervaring met roken en gebruik van cannabis dan vwo-scholieren. En scholieren met een Nederlandse herkomst hebben meer ervaring met roken en alcohol drinken dan scholieren met een niet-Nederlandse herkomst.

Vergeleken met andere landen in de EU heeft Nederland het hoogste percentage laatste-jaar-gebruikers van ecstasy en cocaïne. Ook voor cannabis en amfetamine ligt het gebruik in Nederland in de hogere regionen van Europa.

Alcoholproblematiek komt het meest voor binnen de verslavingszorg, met een aandeel van 45%. Na alcohol is cannabis de meest voorkomende verslaving in de verslavingszorg, en onder jongeren (<25 jaar) de meest voorkomende problematiek. Steeds meer mensen geven aan naast hun primaire problematiek ook problemen te hebben met andere middelen. Verslaving aan cocaïne, amfetamine, ecstasy en GHB gaat vaak gepaard met problemen met andere middelen. Het aandeel ‘overige middelen’ neemt toe. Hoewel het aandeel in de verslavingszorg relatief klein is en deze verzamelcategorie vaak niet specifiek genoeg wordt geregistreerd, valt vooral op dat in 2023 meer dan 400 mensen in behandeling zijn voor een primaire ketamineverslaving en meer dan 300 voor een 3-MMC-verslaving.

• Tussen 2021 en 2022 steeg de geregistreerde drugssterfte. In 2022 ging het in de helft van de gevallen om opioïden, gevolgd door cocaïne. Bij de opioïden is nog onbekend in hoeverre het gaat om medicinale opioïden zoals oxycodon.
• Roken is in Nederland de belangrijkste oorzaak van vroegtijdige sterfte. In 2023 overleden in Nederland naar schatting 19.420 mensen aan de gevolgen van roken en 1.050 aan de gevolgen van meeroken.  
• Het aantal alcoholgerelateerde sterftegevallen wordt in 2021 geschat op 2.390. Alcoholgebruik is een belangrijke oorzaak van vroegtijdige sterfte. De alcoholgerelateerde sterfte is hoger onder mannen dan onder vrouwen. Belangrijke oorzaken van alcoholgerelateerde sterfte zijn psychische ziekten gerelateerd aan alcohol, een beroerte en kanker.

• In 2023 bevatte de ‘meest populaire’ nederwiet gemiddeld 12,9% THC. Het lijkt alsof het gemiddelde THC-gehalte in nederwiet tussen 2022 en 2023 is gedaald, maar dit kan mogelijk te wijten zijn aan een nieuwe analysemethode. Het gemiddelde THC-gehalte in nederhasj en geïmporteerde hasj bleef tussen 2022 en 2023 stabiel. In 2023 was de prijs voor een gram cannabis, ongeacht de soort, €12,28. De prijs van cannabisproducten bleef tussen 2022 en 2023 stabiel, maar de prijs van nederwiet is op lange termijn flink gestegen.
• In 2023 is ruim vijf procent van de ingeleverde samples verkocht als cocaïne. De stijging in de gemiddelde sterkte van cocaïne van de afgelopen tien jaar zet niet door. In 2023 bevat een cocaïnesample gemiddeld 72% cocaïne. Ook de prijs blijft met gemiddeld bijna 52 euro per gram nagenoeg constant.
• Ongeveer zestig procent van de bij het DIMS ingeleverde samples waren gekocht als ecstasypillen. In 2023 was de gemiddelde hoeveelheid MDMA in een ecstasypil 138 milligram. Dit verschilt nauwelijks met het jaar ervoor (136 milligram). Met deze MDMA-dosering is een ecstasypil gemiddeld nog steeds sterk. 
• Het DIMS blijft een toename zien in het aantal ingeleverde samples gekocht als 3-MMC. In 2023 was bijna vijf procent van alle ingeleverde samples gekocht als 3-MMC, dit was twee procent in 2022. Slechts 30% bevatte daadwerkelijk 3-MMC. In plaats van 3-MMC werd er vooral 2-MMC of 3-CMC in de samples gevonden. De aanwezigheid van andere stoffen kan extra gezondheidsrisico’s met zich meebrengen.
• Iets meer dan één procent van alle ingeleverde samples bij het DIMS was gekocht als LSD. In de afgelopen vijf jaar is de hoeveelheid LSD op zegels afgenomen, van gemiddeld 93 microgram in 2019 naar 54 microgram in 2023.