9.6.1 Verslavingszorg

In het kort:  In 2023 werden er 747 mensen behandeld in de verslavingszorg voor GHB-problematiek. Dat is 2% van het totaal aantal mensen in behandeling in de verslavingszorg voor drugsproblematiek. De meerderheid van de GHB-cliënten was man, bijna een derde viel in de leeftijdsgroep 30-34 jaar. Vier op de vijf GHB-cliënten werd al eerder behandeld in de verslavingszorg. Het aantal en het aandeel GHB-cliënten in de verslavingszorg nam in de periode 2018-2023 iets af.

Hoeveel mensen worden behandeld in de verslavingszorg voor GHB-problematiek?

In 2023 werden er 747 mensen behandeld in de verslavingszorg voor GHB-problematiek

In 2023 werden volgens het LADIS 747 747 mensen behandeld in de verslavingszorg voor GHB-problematiek (waarvan 98% voor GHB en 2% voor GBL) ​[1]​. Dat is 1% van het totaal aantal mensen in behandeling in de verslavingszorg (incl. gedragsverslavingen en alcohol) en 2% van het totaal aantal mensen in behandeling voor drugsproblematiek in de verslavingszorg. Het gaat hierbij alleen om mensen bij wie de GHB-problematiek staat geregistreerd als de enige of de belangrijkste reden voor de behandeling. We noemen dit ook wel ‘primaire’ GHB-cliënten.

Niet alle verslavingszorg instellingen leveren gegevens aan het LADIS, het genoemde aantal is dus een onderschatting van het totaal aantal cliënten in de verslavingszorg voor GHB-problematiek. Volgens een ruwe schatting beslaat het LADIS 70% van de cliënten in behandeling voor verslavingsproblematiek ​[2]​.

Twee keer zoveel mannen als vrouwen worden behandeld voor GHB-problematiek

In 2023 was het merendeel (66%) van de cliënten in behandeling in de verslavingszorg voor GHB-problematiek man, een derde was vrouw (34%). In de algemene bevolking gebruiken ook meer mannen dan vrouwen GHB (zie: Gebruik: Volwassenen).

Bijna een derde van de GHB-cliënten is tussen de 30 en 34 jaar

In 2023 was de gemiddelde leeftijd van de cliënten in behandeling voor GHB-problematiek 35 jaar. Het grootste aantal cliënten met primaire GHB-problematiek viel in de leeftijdsgroep 30-34 jaar (29,9%). Eén op de dertien was jonger dan 25 jaar.

Vier op de vijf GHB-cliënten is al eerder behandeld in de verslavingszorg

In 2023 was één op de vijf primaire GHB-cliënten (19%) voor het eerst in behandeling in de verslavingszorg, vier op de vijf cliënten (81%) werd al eerder behandeld.

Meer dan twee derde van de GHB-cliënten heeft ook nog andere middelenproblematiek

In 2023 had 69% van de primaire GHB-cliënten ook nog andere verslavingsproblematiek. We noemen dit ook wel secundaire problematiek. De meest voorkomende secundaire problematiek was cocaïne (15%  van alle primaire GHB-cliënten), alcohol (15%) en ‘overige middelen’ (13%). De verzamelcategorie ‘overige middelen’ kan verwijzen naar minder voorkomende middelen zoals ketamine of NPS, maar het kan hier ook om bijvoorbeeld een nicotineverslaving gaan.

Mogelijk hebben de GHB-cliënten in de verslavingszorg ook nog andere psychische problemen dan verslaving. Het LADIS verzamelt hier echter niet systematisch gegevens over.

In 2023 werden er 562 mensen in de verslavingszorg behandeld met secundaire GHB-problematiek

GHB kan ook voorkomen als secundaire problematiek bij cliënten die voor andere verslavingsproblematiek in behandeling zijn. In totaal ging het in 2023 om 562 secundaire GHB-cliënten. Voor deze groep was het meest voorkomende primaire middel cocaïne (30%), daarna volgen alcohol (26%) en amfetamine (14%).

Is het aantal mensen dat wordt behandeld in de verslavingszorg voor GHB-problematiek veranderd?

Het aantal primaire GHB-cliënten is tussen 2018 en 2023 iets gedaald

Tussen 2018 en 2023 is het aantal cliënten in behandeling voor primaire GHB-problematiek iets gedaald, van 889 naar 747. In de loop van de jaren zijn er steeds meer instellingen bijgekomen die gegevens aanleveren. Ook als we alleen kijken naar de instellingen die gedurende de gehele periode tussen 2018 en 2023 gegevens hebben aangeleverd (de constante instellingen), dan daalde het aantal primaire GHB-cliënten.

Tussen 2018 en 2023 is de bevolking van Nederland gegroeid. Om hier rekening mee te houden is ook gekeken naar het aantal cliënten per 100.000 inwoners. Per 100.000 inwoners van 15 jaar en ouder nam het aantal primaire GHB-cliënten iets af tussen 2018 (6) en 2023 (5). Voor deze berekeningen zijn de gegevens van de constante instellingen meegenomen. 

Het aandeel GHB-cliënten in de verslavingszorg is tussen 2018 en 2023 iets gedaald

Het aandeel cliënten met primaire GHB-problematiek onder alle cliënten in de verslavingszorg vanwege drugs nam iets af in de periode 2018-2023, van 3% naar 2%. Voor deze berekeningen zijn de gegevens van alle deelnemende instellingen meegenomen. 

Het aantal secundaire GHB-cliënten nam in de periode 2018-2023 toe

Het aantal cliënten bij wie GHB-problematiek speelde als secundaire problematiek is in de periode 2018-2023 toegenomen, van 402 naar 562 cliënten. Ook wanneer er alleen gekeken wordt naar het constante aantal instellingen, steeg het aantal cliënten met secundaire GHB-problematiek, van 402 naar 519 cliënten. De stijging deed zich vooral voor onder cliënten met primaire cocaïneproblematiek en primaire alcoholproblematiek.  

Aandeel jonge cliënten in de verslavingszorg met GHB-problematiek gehalveerd

Het aandeel primaire GHB-cliënten onder de 30 jaar daalde tussen 2018 en 2023, van 44% naar 24%. Het aandeel GHB-cliënten van 30 jaar of ouder steeg van 56% naar 76%. Dit lijkt aan te sluiten bij informatie uit de algemene bevolking waaruit blijkt dat GHB-gebruik onder jongvolwassenen (18-29 jaar) is afgenomen (zie: Veranderingen in GHB-gebruik onder volwassenen).

Het aandeel vrouwen in de verslavingszorg voor primaire GHB-problematiek is in de periode 2018-2023 niet veranderd.  

Hoe behandelt de verslavingszorg mensen met GHB-problematiek?

De verslavingszorg is onderdeel van de gezondheidszorg. De verslavingszorg helpt mensen die een stoornis hebben in drugs-, alcohol-, of medicatiegebruik, of een gokstoornis of een andere gedragsverslaving. De behandeling van GHB-verslaving is gebaseerd op de ‘Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in het gebruik van cannabis, cocaïne, amfetamine, ecstasy, GHB en benzodiazepines’ ​​​[3]​. De Multidisciplinaire richtlijn concludeert dat de symptomen van een GHB-intoxicatie en de ontwenningsverschijnselen behandeld kunnen worden, maar dat er op dit moment nog geen specifieke psychologische behandeling kan worden aanbevolen vanwege een gebrek aan voldoende wetenschappelijke kennis.

Terugvalpreventie

Het blijkt dat cliënten die onder begeleiding stoppen met GHB vaak terugvallen in gebruik. In 2020 is er een handreiking ontwikkeld om terugval in GHB-gebruik na detoxificatie te voorkomt ​[4]​. Betrokkenheid van de omgeving en goede samenwerking tussen netwerkpartners zijn essentieel om terugval te voorkomen. Het gaat om een pakket interventies gericht op terugvalmanagement en het verbeteren van functioneren op verschillende levensgebieden, waarbij het zorgaanbod moet worden afgestemd op de behoeften van de cliënt.

Aanvullende informatie