HomeCannabis3.3.3 Gebruikspatronen van cannabis en wijze van verkrijgen

3.3.3 Gebruikspatronen van cannabis en wijze van verkrijgen

Hoe vaak gebruiken scholieren cannabis en hoe komen zij er aan?

In het kort: Van de scholieren van het regulier voortgezet onderwijs (12-16 jaar) die in de laatste maand cannabis hebben gebruikt, deed ruim twee op de vijf dit één of twee keer per maand. Laatste-maand-gebruikers roken gemiddeld 1,4 joints per keer. Daarnaast heeft ruim een derde van de laatste-maand-gebruikers weleens cannabis gebruikt tijdens schooltijd. Bijna de helft van de scholieren die in de laatste maand cannabis hebben gebruikt, krijgt meestal wiet of hasj van anderen of rookt met anderen mee.

Twee op de vijf laatste-maand-gebruikers gebruiken één of twee keer per maand; een kwart gebruikt vaker

Van de scholieren die in de laatste maand cannabis hebben gebruikt, deed ruim twee op de vijf (43,4%) dit één of twee keer. Een kwart (26,5%) deed dit tien keer of vaker. Het percentage laatste-maand-gebruikers dat tien keer of vaker cannabis gebruikt is ruim twee keer hoger onder jongens (36,8%) dan onder meisjes (13,3%).

Laatste-maand-gebruikers roken gemiddeld 1,4 joints per keer

De scholieren die in de laatste maand cannabis hebben gebruikt roken gemiddeld 1,4 joints per keer. Jongens en meisjes roken gemiddeld evenveel joints per keer. De helft (51,9%) van de laatste-maand-gebruikers rookt minder dan 1 joint per keer. Bijna één op de drie (31,6%) rookt 1-2 joints per keer en bijna één op de zes (16,5%) rookt 3 of meer joints per keer.

Ruim één op de drie laatste-maand-gebruikers gebruikt cannabis tijdens schooltijd

Van de scholieren die in de laatste maand cannabis hebben gebruikt deed ruim een derde (38,5%) dit tenminste één keer tijdens schooltijd (tussenuren of pauze). Een groter deel van de jongens (44,1%) doet dit vergeleken met meisjes (31,3%). Van alle scholieren gaat het om een relatief kleine groep die wel eens wiet of hasj gebruikt onder schooltijd, namelijk 1,7% (2,1% onder jongens en 1,2% onder meisjes).

Laatste-maand-gebruikers krijgen meestal cannabis van anderen of roken met andere mee

Van de scholieren die in de laatste maand cannabis hebben gebruikt krijgt bijna de helft (47,0%) de wiet of hasj van anderen of rookt met anderen mee. Ongeveer één op de vijf (21,7%) koopt meestal zelf wiet/hasj en 8,7% laat het meestal kopen door vrienden of anderen. Daarnaast geeft 17,5% aan dat alle drie de opties voorkomen: soms kopen ze het zelf, soms laten ze het kopen door anderen en soms krijgen ze het of roken mee. Een groter deel van de meisjes krijgt wiet of hasj of rookt met anderen mee, terwijl een groter deel van de jongens het zelf koopt.

Laatste-jaar-gebruikers kopen cannabis meestal niet zelf in een coffeeshop

Van de scholieren die in het laatste jaar cannabis hebben gebruikt, kocht de ruime meerderheid (84,8%) dit niet zelf in een coffeeshop. 7,3% heeft dit één keer gedaan, 2,8% deed dit 2-5 keer en 5,2% heeft 6 keer of vaker zelf wiet of hasj in een coffeeshop gekocht. Dit is opvallend, want coffeeshops mogen geen cannabis verkopen aan jongeren onder de 18 jaar.

Kerncijfers jongeren: Leefstijlmonitor

Cijfers over middelengebruik worden gerapporteerd op de website ScholierenMonitor. De cijfers zijn afkomstig uit het Peilstationsonderzoek dat elke vier jaar wordt herhaald. Daarnaast zijn voor een aantal kerngegevens cijfers gebruikt van het HBSC-onderzoek uit 2017 en 2021. Beide onderzoeken zijn onderdeel van de Leefstijlmonitor en leveren landelijk representatieve cijfers voor 12-16-jarige scholieren van het regulier voortgezet onderwijs (vmbo, havo, vwo). De HBSC-studie en het Peilstationsonderzoek wisselen elkaar om de twee jaar af. Sinds 2017 worden de onderzoeksmethoden en analyses van beide studies zo goed mogelijk op elkaar afgestemd, waardoor we de kerncijfers over de jaren heen goed met elkaar kunnen vergelijken. Deze kerncijfers worden daarnaast om de vier jaar aangevuld met verdiepende gegevens over middelengebruik die zijn uitgevraagd in het Peilstationsonderzoek. De meest recente cijfers komen uit het Peilstationsonderzoek uit 2023 ​[1]​.

Hoe is het Peilstationsonderzoek onderzoek uitgevoerd?

De gegevens zijn verzameld met behulp van een anonieme vragenlijst (sinds 2015 digitaal). De vragenlijst is klassikaal afgenomen. In totaal deden 6.974 scholieren (12 t/m 16 jaar) uit alle leerjaren van het vmbo, havo en vwo mee.

Methodewijzigingen 2023

In 2023 is de dataverzameling van het Peilstationsonderzoek in het voortgezet onderwijs op enkele onderdelen anders uitgevoerd dan in eerdere jaren. Zo vond voor leerjaar 2 en 4 een samenwerking plaats met de GGD: in de klassen die meededen met de Gezondheidsmonitor (GM) Jeugd, kreeg één willekeurige leerling per twee klassen de vragenlijst van het Peilstationsonderzoek. De andere leerlingen kregen de vragenlijst van de GM Jeugd. De vragenlijstafname in leerjaar 2 en 4 vond plaats onder begeleiding van de leerkracht, er was géén getrainde onderzoeksassistent aanwezig. Daarnaast was het in 2023 voor het eerst mogelijk om de vragenlijst op een smartphone in te vullen. Om deze reden is een aantal vragen op een andere manier weergegeven in de vragenlijst. Het is moeilijk in te schatten in welke mate de methodeveranderingen invloed hebben gehad op de resultaten van het onderzoek. Met name het relatief grote aantal missende gegevens in leerjaar 2 en 4 kan van invloed zijn geweest op de schattingen van het middelengebruik. Vergelijkingen tussen 2023 en eerdere jaren moeten daarom voorzichtig worden geïnterpreteerd.

Aanvullende informatie

Bronnen

  1. 1.
    Rombouts M, Morren K, Van Dorsselaer S, Tuithof M, Monshouwer K. Peilstationsonderzoek Scholieren 2023. [Internet]. Trimbos-instituut; 2024. Available from: https://cijfers.trimbos.nl/scholierenmonitor/scholierenmonitor
  2. 2.
    GGD’en, RIVM. Gezondheidsmonitor Jeugd 2023 [Internet]. 2024. Available from: https://statline.rivm.nl/#/RIVM/nl/dataset/50131NED/table?ts=1716872576764

Hoe te verwijzen

    Nationale Drug Monitor, editie 2024. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.