7.3.6 Kwetsbare groepen jongeren en jongvolwassenen

In het kort: Amfetamine wordt door minder kwetsbare jongeren gebruikt dan andere stimulanten zoals ecstasy of cocaïne, dit komt overeen met andere groepen jongeren en de algemene bevolking. Amfetamine wordt door weinig jongeren in het praktijkonderwijs gebruikt, bij jongeren in de (residentiële) jeugdzorg ligt het gebruik juist hoger dan bij leeftijdsgenoten. In het algemeen stijgt het percentage jongeren dat amfetamine gebruikt naarmate de leeftijd toeneemt.

Snel naar:

Scholieren van het praktijkonderwijs, cluster 4 en cluster 3

In 2019 is in het landelijk EXPLORE onderzoek het middelengebruik gemeten onder jongeren van het praktijkonderwijs (PrO), het cluster 4 van het speciaal voorgezet onderwijs (REC-4, leerlingen met psychische stoornissen en/of gedragsproblemen) en jongeren van het cluster 3 (REC-3, leerlingen met een licht verstandelijke beperking) ​[1]​. Jongeren van het cluster 3 (REC-3, leerlingen met een licht verstandelijke beperking) zijn dit jaar voor het eerst onderzocht, maar in dit onderzoek is amfetaminegebruik bij hen niet uitgevraagd.

• Amfetamine wordt door cluster 4-leerlingen (4,6%) vaker gebruikt dan door leerlingen van het praktijkonderwijs (2,0%) en vmbo-b leerlingen (2,0%).
• Meer cluster 4-leerlingen hebben in de afgelopen maand amfetamine gebruikt (1,7%) dan leerlingen in het praktijkonderwijs (1,3%) of het vmbo-b (0,9%).
• Meisjes (6,3%) in cluster 4 hebben meer ervaring met amfetamine dan bij jongens (4,2%). In het vmbo-b en ook in andere onderzoeken onder jongeren ligt het gebruik van amfetamine, en andere drugs, altijd hoger onder mannen. Een verklaring voor dit verschil wordt niet gegeven.

Jongeren in de Justitiële Jeugdinrichtingen

In het landelijk EXPLORE onderzoek zijn gegevens verzameld over het gebruik van amfetamine onder jongens die verblijven in de Justitiële Jeugdinrichtingen ​[3]​. De vragenlijst is in vier JJI afgenomen bij in totaal 110 jongens. Om de cijfers in perspectief te plaatsen is een vergelijking gemaakt met het gebruik onder studenten van het mbo/hbo. Deze vergelijking moet voorzichtig worden geïnterpreteerd omdat de onderzoeken niet op dezelfde manier zijn uitgevoerd en de studenten gemiddelde iets jonger zijn (17,2 versus 18,2 jaar).

• Bijna één op de zes jongeren (14%) heeft ooit amfetamine (speed) gebruikt en 2% deed dit in de afgelopen maand.
• Aan de jongeren die vaker dan één keer in hun leven amfetamine hebben gebruikt (n = 12) is gevraagd of ze dit wel eens hebben gebruikt in de inrichting. Daarvan geven vijf jongeren aan dat ze amfetamine wel eens in de inrichting hebben gebruikt.
• Daarnaast hebben de meeste jongeren die amfetamine vaker dan één keer hebben gebruikt, dit al eens gedaan voordat zij in de inrichting kwamen.
• Ook geven zij bijna allemaal aan dat zij minder zijn gaan gebruiken sinds ze in de inrichting zijn geplaatst.
• Jongeren in de JJI hebben aanzienlijk meer ervaring met het gebruik van amfetamine dan studenten op het mbo/hbo (14% vs. 2%)

Jongeren in de (residentiële) jeugdzorg

In het landelijk EXPLORE onderzoek zijn in 2020 ook gegevens over amfetaminegebruik onder jongeren (12 t/m 17 jaar) in de residentiële jeugdzorg (RJZ) verzameld ​[2]​. In 2008 is voor het eerst landelijk onderzoek gedaan naar middelengebruik onder deze doelgroep.

• Een op de tien (11%) jongeren tussen de 12 en 15 jaar oud hebben ooit amfetamine gebruikt, bij jongeren van 16 en 17 is dat een op de vijf (19%), dit is ongeveer gelijk met de meting in 2008.
• Het ooitgebruik en laatste-maand-gebruik neemt toe naarmate de leeftijd toeneemt.

Daarnaast zijn er vanuit de Antenne-monitor uit 2019 specifiek gegevens beschikbaar over amfetaminegebruik onder jongeren in de (brede) jeugdzorg in Amsterdam en de Gooi en Vechtstreek. De ondervraagde jongeren waren merendeels 16 t/m 19 jaar oud (87%), de rest was 15 of tussen de 20 en 28 jaar.

• In 2012 had 4.1% van de jongeren in de jeugdzorg in Amsterdam ooit amfetamine gebruikt. In 2019 lag dit percentage op 8,5%. In de Gooi en Vechtstreek werd in 2019 een vergelijkbaar percentage gevonden van 8,7%.
• In 2019 onderzocht de Antenne-monitor in Amsterdam het gebruik onder buurtjongeren in de stadsdelen Amsterdam-Noord, Oud-West, Nieuw-West, Oud-Zuid en Oost (Nabben & Benschop, 2020). Het buurtpanel werd uitgevoerd door vijf jongeren- en straathoekwerkers onder vijf groepen waarin zich in totaal ongeveer 100 buurtjongeren bevinden. De panelleden rapporteren wel het gebruik van de stimulerende middelen ecstasy en cocaïne, maar amfetamine wordt vooralsnog niet genoemd. 

Kwetsbare jongeren in de regio

De Antenne-monitor Nederland onderzoekt het middelengebruik op kwalitatieve en indirecte wijze onder groepen van kwetsbare jongeren in diverse regio’s van Nederland ​[4,5]​. Deze monitor probeert zicht te krijgen op groepen jongeren waarin sprake is van problematisch drugsgebruik, meervoudige problematiek in de directe, institutionele of sociale omgeving, of het veroorzaken van overlast.

• In meer dan helft van de groepen (19 van de 35) werd amfetamine gebruikt. Professionals rapporteren dat het gebruik in groepen in de noordelijke (Friesland, Groningen en Drenthe) en de oostelijke (Overijsel en Gelderland) provincies hoger ligt dan in andere provincies.
• De groepen waarin amfetamine wordt gebruikt bestaan volgens professionals voornamelijk uit jongeren zonder migratieachtergrond.
• Volgens de professionals is het middel populair door de lange werkingsduur en de lage prijs.
• In vergelijking met 2019 zien professionals vooral in jongerengroepen in de regio Oost een toename in amfetaminegebruik. Het gebruik van amfetamine is in 5 van de 19 gebruiksgroepen afgenomen, in 5 groepen is het gebruik toegenomen en in het overgrote deel (8 van de 19) is het gebruik gelijk gebleven.

Tabel 7.3.5        Gebruik van amfetamine in kwetsbare groepen

Aanvullende informatie