17.3.2. Overlast gerelateerd aan coffeeshops

In het kader van het Experiment Gesloten Coffeeshopketen is een nulmeting uitgevoerd waarin de situatie in 2022 inzichtelijk is gemaakt. In deze nulmeting is onder andere de ervaren overlast rondom coffeeshops onderzocht. Informatie hierover is verzameld in negentien gemeenten die deelnamen aan het onderzoek en een coffeeshopbeleid voerden: tien interventiegemeenten waar legaal geteelde cannabis zal worden geïntroduceerd en tien vergelijkingsgemeenten waar het reguliere beleid blijft gelden ​[1,2]​. Over het coffeeshopbeleid in deze gemeenten trokken de onderzoekers tijdens de nulmeting de volgende conclusies:

• Over het algemeen waren mensen die in de directe omgeving van de coffeeshops woonden of werkten, in zowel de interventie- als vergelijkingsgemeenten, tevreden over wonen/werken in hun buurt. Ze voelden zich veilig. Overlast in de directe omgeving van de coffeeshop kwam voornamelijk voor in de vorm van verkeersoverlast, geluidsoverlast en overlast van rondhangende personen ​[2]​.
• Op basis van politieregistraties van bezit, handel en vervaardiging van soft- of harddrugs zien de onderzoekers zowel in de interventie- en vergelijkingsgemeenten als in andere Nederlandse gemeenten een lichte daling van het aantal geregistreerde soft- en/of harddrugsgerelateerde incidenten. Verder merken de onderzoekers op dat het aantal incidenten in interventiegemeenten structureel hoger ligt dan in vergelijkingsgemeenten. Daarnaast constateren de onderzoekers dat zowel in de interventie- als de vergelijkingsgemeenten meer overlastincidenten in verband met alcohol en drugs werden geregistreerd dan in andere Nederlandse gemeenten. Dit kan worden verklaard door de centrumfunctie die de interventie- en vergelijkingsgemeenten vervullen. Met andere woorden: bezoekers van coffeeshops komen niet alleen uit de desbetreffende gemeenten, maar ook uit omliggende gemeenten ​[1,2]​.

In de periode 2014-2018 is overlast in relatie tot coffeeshops met periodiek onderzoek in kaart gebracht ​[3–5]​. Binnen dit onderzoek zijn in een steekproef van 31 gemeenten interviews met 62 lokale experts (politiefunctionarissen en gemeenteambtenaren) afgenomen. Daarnaast zijn in die gemeenten coffeeshopexploitanten en -medewerkers bevraagd met een vragenlijst. Hieronder staan de belangrijkste bevindingen uit het onderzoek naar 31 coffeeshopgemeenten ​[3–5]​. Informatie over de periode na 2018 is niet beschikbaar.

• Volgens lokale experts is in twee derde van de gemeenten geen overlast geweest rondom de coffeeshops in 2018. In de overige gemeenten kwamen deze voorvallen maar in beperkte mate voor ​[4]​. Dit is vergelijkbaar met de situatie in 2017 ​[5]​. Als de overlast is toegenomen in 2018 ten opzichte van 2017, dan ging het vooral om grote steden ​[4]​.
• Als er overlast was rondom de coffeeshops, kwam dat voornamelijk door verkeersopstoppingen, parkeerproblemen en rondhangende mensen ​[3,4]​. Bij overlast rondom de coffeeshop namen acht van de tien coffeeshops zelf maatregelen, zoals het inzetten van extra personeel om toezicht te houden op het gebied rondom de coffeeshop. Dit deden zij vaak (twee derde) in samenwerking met andere partijen zoals de politie (wijkagenten en horecateam), de gemeente of omwonenden van de coffeeshop ​[4,5]​. Vaak ging het om een samenloop van verschillende factoren die resulteerden in overlast. Een permanentere oplossing vraagt vaak een aanpassing van de fysieke omgeving.

Van september 2021 tot april 2022 vond een voormeting plaats voor het onderzoek dat zal worden uitgevoerd wanneer het Experiment Gesloten Coffeeshopketen van start gaat. In dit onderzoek is onder andere de ervaren overlast rondom coffeeshops onderzocht. Informatie hierover is verzameld in negentien gemeenten die deelnamen aan het onderzoek en een coffeeshopbeleid voerden: tien interventiegemeenten waar legaal geteelde cannabis zal worden geïntroduceerd en negen vergelijkingsgemeenten waar het reguliere verbod blijft gelden ​[1]​. Over het coffeeshopbeleid in deze gemeenten trokken de onderzoekers de volgende conclusies:

• Over het algemeen waren mensen die in de directe omgeving van de coffeeshops woonden of werkten, in de gemeenten die deelnamen aan het onderzoek, tevreden over wonen/werken in hun buurt. Zij voelden zich veilig. Overlast in de directe omgeving van de coffeeshop kwam voornamelijk voor in het kader van verkeers- of parkeersituaties. In mindere mate was er overlast van geluid of rondhangende personen ​[1]​. 
• Op basis van politieregistraties over bezit van, handel in en het vervaardigen van soft- of harddrugs zien de onderzoekers weinig verschillen tussen de gemeenten die deelnamen aan het onderzoek en andere Nederlandse gemeenten. Wel merken de onderzoekers op dat in de gemeenten die deelnamen aan het onderzoek, meer overlastincidenten in verband met alcohol en drugs werden geregistreerd dan in de andere gemeenten. Dit kan verklaard worden door de centrumfunctie die de gemeenten die deelnamen aan het onderzoek vervullen. Met andere woorden, bezoekers van coffeeshops komen niet alleen uit de desbetreffende gemeenten maar ook uit omliggende gemeenten ​[1]​. 

Aanvullende informatie