18.3.3 Studenten

In het kort: Onder 16-18-jarige mbo- en hbo-studenten gebruikte in 2021 2,9% ooit paddo’s en 1,4% gebruikte ooit LSD. Minder dan 1% gebruikte deze middelen in de laatste maand. Onder hbo- en wo-studenten van 16 jaar en ouder lagen deze percentages in 2023 hoger: 9% had ervaring met psychedelica (13% paddo’s/truffels, 7% 2C-B, 3% LSD), 8% gebruikte psychedelica in het laatste jaar (5% paddo’s/truffels, 3% 2C-B, 1% LSD) en 2% gebruikte (één van) deze middelen in de afgelopen maand.

Snel naar:

Om een beeld te krijgen van het middelengebruik onder jongeren van 16 t/m 18 jaar, onderzoekt het Trimbos-instituut sinds 2015 elke twee jaar het middelengebruik onder mbo- en hbo-studenten in deze leeftijdsgroep met de landelijke Middelenmonitor mbo-hbo ​[1–3]​. In deze monitor wordt ook het gebruik van paddo’s en LSD gemeten. In 2021 namen 4.103 studenten deel aan het onderzoek ​[3]​. In 2023 heeft een nieuwe dataverzameling plaatsgevonden. Dit keer zijn alleen mbo-studenten meegenomen in het onderzoek. De resultaten van deze meting worden in 2024 gepubliceerd.

Daarnaast wordt sinds 2021 elke twee jaar grootschalig landelijk onderzoek verricht naar de mentale gezondheid en het middelengebruik onder studenten van het hoger onderwijs (hbo en wo). Deze Monitor Mentale gezondheid en Middelengebruik Studenten hoger onderwijs (MMMS) is ontwikkeld en uitgevoerd door een consortium van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), de brancheorganisatie van de Gemeentelijke Gezondheidsdiensten en Geneeskundige Hulpverleningsorganisaties in de Regio (GGD GHOR Nederland) en het Trimbos-instituut (zie bijlage B9). Deze monitor is gestart vanwege zorgen over de mentale gezondheid, het middelengebruik en de interactie tussen die twee factoren onder studenten ​[4,5]​. In 2023 namen 32.000 studenten (≥16 jaar) deel, verdeeld over 24 onderwijsinstellingen voor hoger onderwijs (13 hbo-instellingen en 11 universiteiten) verspreid over heel Nederland ​[6]​​​. Met de tweede meting van de MMMS worden cijfers van de eerste meting (2021) geactualiseerd, vindt op onderdelen verdieping plaats ten opzichte van de eerste meting, en worden vergelijkingen gemaakt met de eerste meting.

De Antenne Amsterdam voerde in 2016 en 2021 een vragenlijstonderzoek uit onder studenten van Amsterdamse mbo-scholen (bijlage B8) ​[7]​. De vragenlijst bevat vragen over middelengebruik en werd afgenomen door veldwerkers. In 2021 deden 1.174 mbo-studenten (≥16 jaar) van acht mbo-scholen in Amsterdam mee aan het onderzoek. De gemiddelde leeftijd was 19 jaar. ​[7]​

Er is een zekere mate van overlap tussen de doelgroepen in deze onderzoeken. De onderzoeken zijn door verschillen in de methode van dataverzameling en leeftijdsgroepen niet vergelijkbaar.

Studenten van het mbo en hbo

De Middelenmonitor mbo-hbo gaf voor het psychedelicagebruik onder 16-18-jarige mbo- en hbo-studenten in 2021 het volgende beeld ​[1–3]​:

  • Het gebruik van psychedelica komt onder 16- t/m 18-jarige studenten van het mbo en hbo weinig voor: 2,9% gaf in 2021 aan ooit in het leven paddo’s te hebben gebruikt. Voor LSD was dit nog minder: 1,4%. Ter vergelijking: het ooitgebruik van cannabis was 30% in 2021 en voor ecstasy was dit 9,1%.
  • Minder dan 1% gebruikte paddo’s (0,7%) of LSD (0,3%) in de afgelopen maand.
  • Het ooitgebruik van paddo’s was in 2021 (2,9%) lager dan in 2015 (4,2%), maar het verschil is niet significant. Het laatste-maand-gebruik schommelde in diezelfde periode onder de 1%. Het ooitgebruik van LSD bleef tussen 2015 en 2021 op hetzelfde niveau.
  • Jongens hebben vaker paddo’s (ooit) en LSD (laatste maand) gebruikt dan meisjes.

Studenten van het hbo en de universiteiten

Onderstaande resultaten zijn afkomstig uit de Monitor Mentale Gezondheid en Middelengebruik Studenten hoger onderwijs (MMMS) ​[6]​. Het onderzoek kent enkele methodologische beperkingen, zoals een laag responspercentage (6,5% in 2023) en onder-/oververtegenwoordiging van bepaalde groepen. Door weging is de data meer representatief gemaakt. Er kan echter niet worden uitgesloten dat de resultaten vertekend zijn en daarmee niet representatief voor de totale studentenpopulatie in Nederland. De resultaten moeten dus voorzichtig worden geïnterpreteerd. De Monitor Mentale gezondheid en Middelengebruik Studenten hoger onderwijs gaf voor het psychedelicagebruik onder hbo- en wo-studenten van 16 jaar en ouder in 2023 het volgende beeld:

  • Eén op de zes (16%) studenten gebruikte psychedelica1 ooit in het leven (13% paddo’s/truffels, 7% 2C-B, 3% LSD). Een kleiner deel (8%) gebruikte psychedelica in het afgelopen jaar (5% paddo’s/truffels, 3% 2C-B, 1% LSD). Het gebruik van psychedelica in de laatste maand kwam voor onder 2% van de ondervraagde studenten.
  • Er lijkt in 2023 minder vaak sprake te zijn van recent psychedelicagebruik dan in 2021: in 2021 was het laatste-maand-gebruik van psychedelica 2,2 procent tegenover 1,5 procent in 2023.
  • Psychedelicagebruik komt in sommige groepen meer voor dan in andere groepen. De analyses2 laten het volgende beeld zien:
    • Gender, leeftijd, herkomst en onderwijstype hangen samen met laatste-maand-psychedelicagebruik. Ten opzichte van mannen is er onder vrouwen minder vaak sprake van psychedelicagebruik (2% versus 1%). Ten opzichte van 16-21-jarige studenten komt onder 26-29-jarige studenten psychedelicagebruik vaker voor (1% versus 2%). Vergeleken met studenten zonder migratieachtergrond komt psychedelicagebruik vaker voor onder studenten met een migratieachtergrond en internationale studenten (1% versus respectievelijk 2% en 3%). Vergeleken met hbo-studenten komt psychedelicagebruik vaker voor onder wo-studenten (1% versus 2%).
    • Er zijn geen verschillen in psychedelicagebruik naar opleidingsvorm (voltijd, niet-voltijd).
  1. In de MMMS wordt onder het gebruik van psychedelica het gebruik van LSD, 2-CB en/of het gebruik van paddo’s en truffels verstaan. De percentages van de losse psychedelica-middelen die hierboven worden genoemd tellen niet op tot de totale groep psychedelica omdat studenten meerdere psychedelische middelen kunnen gebruiken. ↩︎
  2. In de analyses is gecorrigeerd voor de mogelijke invloed van de andere variabele (gender, leeftijd, herkomst, onderwijstype en onderwijsvorm). ↩︎

Mbo-studenten in Amsterdam

Ook in de monitor Antenne Amsterdam wordt het psychedelicagebruik van mbo-studenten uitgevraagd ​​[7]​​. Het is van belang om op te merken dat het hier om een oudere leeftijdsgroep (gemiddeld 19,0 jaar) gaat dan in de hierboven genoemde mbo-hbo monitor (gemiddeld 17,3 jaar). De percentages zijn daarom niet een op een vergelijkbaar.

  • In 2021 heeft 5,0% van de Amsterdamse mbo-studenten ervaring met paddo’s en 3,7% heeft ervaring met LSD.
  • Het ooitgebruik van paddo’s ligt in 2021 aanzienlijk lager dan in 2016 (10,6%), terwijl in ooitgebruik van LSD onveranderd is gebleven (4,5% in 2016).

Aanvullende informatie

Bronnen

  1. 1.
    Tuithof M, Van Dorsselaer S, Monshouwer K. Middelengebruik onder studenten van 16-18 jaar op het MBO en HBO 2017. Utrecht: Trimbos-instituut; 2018.
  2. 2.
    Van Dorsselaer S, De Beurs D, Monshouwer K. Middelengebruik onder studenten van 16-18 jaar op het MBO en HBO 2019. Utrecht: Trimbos-instituut; 2020.
  3. 3.
    Monshouwer K, Tuithof M, Van Dorsselaer S. Middelengebruik onder studenten van 16-18 jaar op het MBO en HBO 2021. Trimbos-instituut; 2022.
  4. 4.
    Dopmeijer JM, Nuijen Jasper, Busch MCM, Tak NI. Monitor Mentale gezondheid en Middelengebruik Studenten hoger onderwijs: Deelrapport I: Mentale gezondheid van studenten in het hoger onderwijs. Utrecht: RIVM, GGD GHOR, Trimbos-instituut; 2021.
  5. 5.
    Dopmeijer JM, Nuijen J, Busch MCM, Tak NI. Monitor Mentale gezondheid en Middelengebruik Studenten hoger onderwijs: Deelrapport II: Middelengebruik van studenten in het hoger onderwijs. Utrecht: RIVM, GGD GHOR, Trimbos-instituut; 2021.
  6. 6.
    Nuijen J, Verweij A, Dopmeijer J, Van Wamel A, Schouten F, Buijs M, et al. Monitor Mentale gezondheid en Middelengebruik Studenten hoger onderwijs 2023. RIVM en Trimbos-instituut; 2023.
  7. 7.
    Benschop A, Nabben T. Antenne Amsterdam 2021: Trends in gebruik van alcohol, tabak, cannabis en andere drugs. Hogeschool van Amsterdam; 2022.

Hoe te verwijzen

    Nationale Drug Monitor, editie 2024. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.