15.7 Ziekte en sterfte

15.7.1 Ziekte

Het gebruik van ADHD-medicijnen kan ook nadelige bijwerkingen met zich meebrengen. Deze gezondheidsrisico’s zijn onder te verdelen in risico’s op de korte -, en risico’s op de lange termijn. Omdat het onderzoek naar (risico’s bij) het oneigenlijk gebruik van ADHD-medicijnen zeer beperkt is, zijn de risico’s die hier vermeld worden grotendeels afkomstig van bronnen die rapporteren over bijwerkingen bij medisch (‘eigenlijk’) gebruik. Het is op dit moment nog niet duidelijk in welke mate er overlap is tussen de risico’s bij medisch – en niet-medisch gebruik.

Risico’s op de korte termijn

Hartkloppingen, slaapproblemen en een verminderde eetlust zijn ervaren ongewenste effecten die zowel bij medisch – als bij oneigenlijk gebruik gerapporteerd worden.

• Met betrekking tot het ADHD-medicijn methylfenidaat zijn volgens bijwerkingencentrum Lareb zijn hoofdpijn, slapeloosheid, nervositeit, hartkloppingen en verhoogde bloeddruk, misselijkheid en een droge mond de belangrijkste bijwerkingen die soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen) voorkomen ​[1]​. Met betrekking tot het ADHD-medicijn dexamfetamine zijn de belangrijkste bijwerkingen die soms voorkomen minder eetlust, zenuwachtig zijn en slapeloosheid.
• Deze ongewenste effecten komen grotendeels overeen met een onderzoek waarbij studenten werden gevraagd om de ongewenste effecten na het gebruik zelf te rapporteren. Zij rapporteerden onder andere hartkloppingen, slaapproblemen en een verminderde eetlust. Momenteel is er nog onvoldoende bewijs om conclusies te trekken over eventuele verschillen in bijwerkingen tussen medisch en niet-voorgeschreven gebruik ​[2]​.
• Het NVIC (www.vergiftigingen.info) meldt bij overdosering van Ritalin een vergrote kans op opwinding, agitatie of agressie, hallucinaties, koorts en hoofdpijn. Daarnaast kan er pijn op de borst of kunnen hartkloppingen ontstaan. Ernstige overdoseringen zijn zeldzaam.

Risico’s op de lange termijn

Er is ook nog veel onduidelijk over de risico’s van ADHD-medicijnen op de lange termijn.

• Langdurige behandeling met het ADHD-medicijn methylfenidaat (Ritalin) kan de groei vertragen en zorgen voor een lager gewicht. De effectgroottes zijn echter klein en hebben daarom waarschijnlijk een lage (klinische) impact ​[3,4]​. Echter, het gewicht en de lengte moeten goed gemonitord worden bij het gebruik van Ritalin.
• Ritalin kan daarnaast een verhoogde kans op hart- en vaatziekten geven ​[1]​.
• Ook rapporteerde het Lareb het voorkomen van psychische problemen (niet gespecificeerd) bij gebruik van Ritalin. In een meta-analyse ​[5]​ werd echter gevonden dat het langdurig gebruik van Ritalin geen verhoogd effect geeft op depressieve symptomen, angst of prikkelbaarheid. Wel werd een verhoogd risico gezien voor psychose en tics, maar stoppen met Ritalin zou dit weer kunnen terugdraaien. Het ging in deze meta-analyse om studies onder kinderen, adolescenten en jongvolwassenen, het is niet bekend in welke mate de resultaten ook voor volwassenen in het algemeen gelden.
• Lichamelijke afhankelijkheid aan Ritalin treedt niet op. Wel is er een risico op geestelijke afhankelijkheid, ook bij eigenlijk gebruik en normale dosering van het middel onder toezicht van een arts. Dit kan worden opgemerkt wanneer iemand zich, wanneer hij of zij geen Ritalin heeft gebruikt, bijvoorbeeld onrustig of agressief begint te voelen.
• Bij chronisch gebruik kan gewenning optreden.

Aanvullende informatie