4.2.1 Cocaïnegebruik onder volwassenen

Hoeveel volwassenen gebruiken cocaïne?

In het kort: In 2023 had 6,5% van de volwassenen in Nederland ooit cocaïne gebruikt, 2,2% gebruikte in het laatste jaar cocaïne en 0,8% deed dit in de laatste maand. Daarmee is cocaïne, na cannabis en ecstasy, de meest gebruikte drug onder volwassenen. Het gebruik van cocaïne in het laatste jaar is het hoogst onder mannen, 18-29-jarigen, hoogopgeleiden en volwassenen met een Nederlandse of een Europese herkomst en volwassenen in (zeer) sterk stedelijke gebieden. In Nederland wordt vooral snuifcocaïne gebruikt. Het gebruik van basecoke (‘crack’) komt onder volwassenen in Nederland erg weinig voor.

Ongeveer één op de vijftig volwassenen gebruikte in het laatste jaar cocaïne

In 2023 had 6,5% van de Nederlandse volwassenen van 18 jaar en ouder ooit cocaïne (snuifcocaïne en/of basecoke) gebruikt, 2,2% gebruikte in het laatste jaar cocaïne en 0,8% deed dit in de laatste maand. Daarmee is cocaïne, na cannabis en ecstasy, de meest gebruikte drug onder volwassenen.

Meer mannen dan vrouwen gebruiken cocaïne

Het percentage volwassenen dat in het laatste jaar cocaïne heeft gebruikt is hoger onder mannen (3,3%) dan onder vrouwen (1,1%). Dit geldt ook voor gebruik ooit in het leven.

Cocaïnegebruik komt het meest voor onder jongvolwassenen

Het gebruik van cocaïne in het laatste jaar is het hoogst onder jongvolwassenen, daarna neemt het gebruik af met de leeftijd. Onder 18-29-jarigen heeft 6,4% in het laatste jaar cocaïne gebruikt, tegenover 2,9% van de 30-49-jarigen en 0,1% van de 50-plussers. Het gebruik ooit in het leven is het hoogst onder 18-29- en 30-49-jarigen en het laagst onder 50-plussers.

Cocaïnegebruikers zijn gemiddeld 30,6 jaar oud

De gemiddelde leeftijd van de volwassenen die in het laatste jaar cocaïne hebben gebruikt was 30,6 jaar (SD=10,7) in 2023. 

In de LSM-A Middelen 2022 is aan de laatste-jaar-gebruikers gevraagd hoe oud zij waren toen zij voor het eerst cocaïne gebruikten. De gemiddelde startleeftijd was 22,9 jaar (SD=5,8).  

Cocaïnegebruik komt het meest voor onder hoogopgeleiden 

Het percentage volwassenen dat in het laatste jaar cocaïne heeft gebruikt is het hoogst onder hoogopgeleiden (3,0%) en het laagst onder laagopgeleiden (1,0%). Dit geldt ook voor het gebruik ooit in het leven, alleen zijn de verschillen tussen hoog- en middelbaar opgeleiden niet statistisch significant.

Cocaïnegebruik komt het meest voor onder volwassenen met een Nederlandse of een Europese herkomst

Het percentage volwassenen dat in het laatste jaar cocaïne heeft gebruikt is hoger onder volwassenen uit Nederland (2,1%) en volwassenen met een Europese herkomst (excl. NL) (3,5%) dan onder volwassenen met een niet-Europese herkomst (1,7%). Maar alleen het verschil tussen volwassenen met een Europese herkomst en volwassenen met een niet-Europese herkomst is statistisch significant. Voor het gebruik ooit in het leven zijn er geen verschillen tussen de herkomstgroepen.

Cocaïnegebruik komt het meest voor onder volwassenen in (zeer) sterk stedelijke gebieden

Het percentage volwassenen dat in het laatste jaar cocaïne heeft gebruikt is hoger onder volwassenen in (zeer) sterk stedelijke gebieden (2,8%) dan onder volwassenen in matig (1,7%) en weinig/niet stedelijke gebieden (1,2%). Dit geldt ook voor het gebruik ooit in het leven.

Meer werkenden dan niet-werkenden gebruiken cocaïne

Het percentage volwassenen dat in het laatste jaar cocaïne heeft gebruikt is hoger onder werkenden (2,7%) dan onder niet-werkenden (1,6%). Dit blijkt uit aanvullende analyses die zijn gepubliceerd in een aparte infographic over middelengebruik en werk ​[1]​. Hiervoor zijn de gegevens gebruikt van de LSM-A Middelen van het peiljaar 2022.

Cocaïnegebruik verschilt per regio

Uit de GGD Corona Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen (16-25 jaar) uit 2022 blijkt dat er regionale verschillen zijn in het gebruik van cocaïne ​[2]​. Per GGD-regio varieert het percentage gebruikers in de laatste 4 weken van 6,5% (GGD-regio Groningen) tot 1,3% (GGD-regio’s IJsselland en Flevoland).

Gebruik van basecoke (‘crack’) komt erg weinig voor

De cijfers hierboven gaan over het gebruik van snuifcocaïne en basecoke samen. In 2022 hebben we in de LSM-A Middelen afzonderlijk gevraagd naar het gebruik van basecoke (ook wel crack-cocaïne of ‘crack’ genoemd).

Het gebruik van basecoke wordt bijna niet gerapporteerd in de volwassen bevolking: in 2022 gebruikte 0,4% van de volwassen Nederlanders ooit basecoke, 0,1% gebruikte in het laatste jaar basecoke. Gebruik in de laatste maand komt bijna niet voor.

Het gebruik van basecoke lijkt vooral voor te komen in gemarginaliseerde groepen, zoals beschreven op deze pagina over speciale groepen die cocaïne gebruiken. Omdat deze groep niet of nauwelijks deelneemt aan dit type onderzoek ligt het werkelijke percentage in de Nederlandse volwassen bevolking waarschijnlijk iets hoger.

Aanvullende informatie

Bronnen

1. 1.

   Tuithof M, Blokland M, Sannen A. Alcohol, drugs, medicijnen (ADM) en werk. Werkend Nederland in 2022. Utrecht: Trimbos-instituut;
2. 2.

   GGD’en en RIVM. Corona Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen 2022 [Internet]. 2023. Available from: https://www.vzinfo.nl/drugsgebruik/regionaal/jongvolwassenen