HomeKetamine14.3.5 Kwetsbare groepen jongeren

14.3.5 Kwetsbare groepen jongeren

In het kort: Er is nog weinig bekend over het gebruik van ketamine in kwetsbare groepen. Mogelijk is er sprake van een toenemende belangstelling voor het middel, maar prevalentiecijfers ontbreken.

Snel naar:

Binnen de groep jongeren zijn bepaalde groepen extra kwetsbaar. Jongeren met leer- of opvoedingsproblemen en jongeren in de jeugdzorg hebben vaak een combinatie van risicofactoren voor middelengebruik, waaronder ernstige gedragsproblemen, emotionele stoornissen, leerproblemen en een kwetsbare familieachtergrond, zoals een gebroken gezin of (een geschiedenis van) huiselijk geweld en misbruik. Over het gebruik van ketamine onder kwetsbare groepen jongeren is weinig bekend. Deze pagina geeft een samenvatting van de resultaten uit lokale en regionale studies naar het ketaminegebruik in verschillende groepen kwetsbare jongeren. De cijfers zijn onderling niet altijd vergelijkbaar vanwege verschillen in leeftijdsgroepen en methoden van onderzoek.

In 2022 is als onderdeel van EXPLORE onderzoek gedaan naar het middelengebruik onder jongens die verblijven in een Justitiële Jeugdinrichting (JJI) ​[5]​. Van de zes JJI in Nederland hebben er vier deelgenomen. In totaal is door onderzoeksassistenten bij 110 jongens een vragenlijst afgenomen (gemiddelde leeftijd 18,2 jaar, range 14-24 jaar). Daarbij werd de anonimiteit benadrukt en werd toegelicht dat niemand te weten komt wat zij invullen, dat alleen de onderzoekers toegang krijgen tot de data en dat ook zij niet kunnen zien welke jongere wat heeft ingevuld. Het onderzoek is alleen onder jongens uitgevoerd omdat de groep meisjes in de JJI klein is en de privacy daardoor onvoldoende kon worden gewaarborgd.

De Antenne-monitor Nederland onderzoekt het middelengebruik op kwalitatieve en indirecte wijze onder groepen van kwetsbare jongeren in diverse regio’s van Nederland ​[1,2]​. Vanuit de Antenne-monitor uit 2019 zijn specifiek gegevens beschikbaar over ketaminegebruik onder jongeren in de (brede) jeugdzorg in Amsterdam en de Gooi en Vechtstreek ​[3,4]​. Daarnaast is in 2019 en 2021 de Antenne Regiomonitor uitgevoerd ​[1,2]​. Deze monitor beoogt op kwalitatieve wijze zicht te krijgen op het gebruik onder groepen kwetsbare jongeren uit verschillende regio’s in Nederland. Dit gebeurt op basis van interviews met jongeren- en preventiewerkers die zicht hebben op verschillende (35 in 2021) jongerengroepen verspreid over het land. Begin 2021 werden via een kwalitatieve studie jongeren- en preventiewerkers ondervraagd over hun indruk van het middelengebruik van in totaal 35 groepen jongeren uit 10 provincies, waar deze professionals direct mee in contact staan ​[2]​. Deze groepen zijn niet representatief voor alle jongerengroepen in de regio. Het aantal jongeren per groep varieerde van 8 tot 90 personen, met gemiddeld 20 personen. In totaal ging het om ongeveer 850 jongeren. De leeftijd varieerde van 11 tot 27 jaar, met een gemiddelde leeftijd van 18 jaar.

Jongeren in de Justitiële Jeugdinrichtingen

In het landelijk EXPLORE onderzoek zijn gegevens verzameld over het gebruik van ketamine onder jongens die verblijven in de Justitiële Jeugdinrichtingen ​[5]​. De vragenlijst is in 2022 in vier JJI afgenomen bij in totaal 110 jongens.

  • Ruim één op de tien jongeren (14%) heeft ooit ketamine gebruikt en geen van de jongeren rapporteerde dit in de afgelopen maand te hebben gedaan.
  • De meeste jongeren die vaker dan één keer in hun leven ketamine hebben gebruikt (n = 13), deden dit voordat ze in de inrichting werden geplaatst en zijn sindsdien minder gaan gebruiken.

Jongeren in de jeugdzorg

Vanuit de Antenne-monitor uit 2019 zijn specifiek gegevens beschikbaar over ketaminegebruik onder jongeren in de (brede) jeugdzorg in Amsterdam en de Gooi en Vechtstreek. De ondervraagde jongeren waren merendeels 16-19 jaar oud (87%), de rest was 15 of tussen de 20 en 28 jaar ​[3,4]​.

  • Vier van de onderzochte jongeren in Amsterdam hadden ooit ketamine gebruikt (3%). Slechts 1 jongere uit de Gooi- en Vechtstreek had ooit ketamine gebruikt. Er zijn verder geen aanvullende vragen gesteld over ketamine.

Er zijn geen gegevens beschikbaar over het ketaminegebruik onder jongeren in de residentiële jeugdzorg.

Kwetsbare jongeren in de regio

De Antenne-monitor Nederland onderzoekt het middelengebruik op kwalitatieve en indirecte wijze onder groepen van kwetsbare jongeren in diverse regio’s van Nederland ​[1,2]​. Deze monitor probeert zicht te krijgen op groepen jongeren waarin sprake is van problematisch drugsgebruik, meervoudige problematiek in de directe, institutionele of sociale omgeving, of het veroorzaken van overlast.

• Ketamine werd in 2021 volgens waarnemingen van de professionals gebruikt in 11 van de 35 groepen, verdeeld over 4 dorpen en 7 steden. In 1 groep werd ketamine gebruikt door de meerderheid van de jongeren (51-75%), in 2 groepen werd ketamine gebruikt door 26-50% van de jongeren, in 4 groepen door 11-25% van de jongeren en in 4 groepen door 1-10% van de jongeren.
• Ketamine is met name populair onder uitgaande jongeren, maar lijkt volgens een aantal professionals ook populairder te worden onder sommige groepen risicojongeren. Het heeft de belangstelling “vanwege het unieke effect”, zo kan ketamine “een apart afwezigheidsgevoel” geven.
• In 3 van de 11 groepen waarin ketamine werd gebruikt zagen de professionals signalen van een toename van het gebruik in vergelijking met 2019, in de 8 andere groepen was het gebruik gestabiliseerd.
• De jongeren in risicogroepen zijn zich volgens de professionals niet bewust van de risico’s van ketaminegebruik of zijn zich hier wel van bewust, maar handelen hier niet altijd naar.

Aanvullende informatie

Bronnen

  1. 1.
    Nabben T. Antenne Nederland: Regiomonitor drugs en risicojongeren 2019. Amsterdam: Hogeschool van Amsterdam; 2020.
  2. 2.
    Nabben T, Boekholt M, Benschop A. Antenne Nederland: Regiomonitor drugs en risicojongeren 2020-2021. Amsterdam: Hogeschool van Amsterdam; 2021.
  3. 3.
    Benschop A, Nabben T. Antenne Gooi en Vechtstreek 2019: Zicht op middelengebruik onder jonge mensen in de regio. Amsterdam: Hogeschool van Amsterdam/Jellinek; 2020.
  4. 4.
    Nabben T, Benschop A. Antenne 2019: Trends in alcohol, tabak en drugs bij jonge Amsterdammers. Amsterdam: Rozenberg Publishers; 2020.
  5. 5.
    Möhle M, Rombouts M, van Gelder N, Monshouwer K. Preventie en gebruik van alcohol, tabak, cannabis en andere middelen in de Justitiële Jeugdinrichtingen. Het EXPLORE-onderzoek 2022. Utrecht: Trimbos-instituut; 2022.

Hoe te verwijzen

    Nationale Drug Monitor, editie 2024. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.