10.3.5 Kwetsbare groepen jongeren en jongvolwassenen

In het kort: Er zijn signalen dat onder kwetsbare jongeren het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen hoger ligt dan onder hun leeftijdsgenoten in de algemene bevolking.

Snel naar:

Jongeren in de Justitiële Jeugdinrichtingen

In het landelijke EXPLORE onderzoek zijn gegevens verzameld over het gebruik van medicijnen onder jongens die verblijven in de Justitiële Jeugdinrichtingen ​[5]​. De vragenlijst is in vier JJI afgenomen bij in totaal 110 jongens.

• Van de jongeren rapporteert 6% in de afgelopen maand medicijnen te hebben gebruikt zonder recept van de dokter. In de vragenlijst zijn de volgende medicijnen als voorbeeld genoemd: benzodiazepinen (kalmerende middelen), ritalin of modafinil (AD(H)D medicatie) ​[5]​.

Jongeren in de (residentiële) jeugdzorg

In 2019 heeft de Antenne-monitor het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen onderzocht onder jongeren in de jeugdzorg in Amsterdam ​[3]​ en in de Gooi en Vechtstreek ​[4]​. Jongeren uit de jeugdzorg in Amsterdam en de Gooi en Vechtstreek lijken vaker ooit slaap- of kalmeringsmiddelen te hebben gebruikt dan hun leeftijdsgenoten in de algemene bevolking.

• In Amsterdam werden 118 jongeren uit de jeugdzorg ondervraagd, 36% was man en hun gemiddelde leeftijd was 18 jaar. Het ging om jongeren die in 2019 ambulante hulp ontvingen, in residentiële groepen verbleven of in pleegzorg zaten. Van deze jongeren had 20,4% ooit slaap- of kalmeringsmiddelen gebruikt (“valium, seresta”), 16,3% met recept en 7,1% (ook) zonder recept ​[3]​.
• In de Gooi en Vechtstreek werden 23 jongeren uit de jeugdzorg ondervraagd, 30% was man en hun gemiddelde leeftijd was 17 jaar. Het ging om jongeren die in 2019 ambulant werden begeleid, op een leefgroep woonden of pleegzorg ontvingen. Van deze jongeren had 31,8% ooit slaap- of kalmeringsmiddelen gebruikt (“valium, seresta”), 22,7% met recept en 13,6% (ook) zonder recept .
• In 2020 had 12,8% van de 18-19-jarigen in de algemene bevolking ooit slaap- of kalmeringsmiddelen gebruikt. Dit gegeven is afkomstig uit de LSM-A Middelen/Leefstijlmonitor van het Trimbos-instituut in samenwerking met het RIVM en het CBS. Jongeren uit de jeugdzorg in Amsterdam en de Gooi en Vechtstreek lijken daarmee vaker slaap- of kalmeringsmiddelen te hebben gebruikt dan hun leeftijdsgenoten in de algemene bevolking.

Kwetsbare jongeren in de regio

De Antenne-monitor Nederland onderzoekt het middelengebruik op kwalitatieve en indirecte wijze onder groepen van kwetsbare jongeren in diverse regio’s van Nederland ​[2]​. Deze monitor probeert zicht te krijgen op groepen jongeren waarin sprake is van problematisch drugsgebruik, meervoudige problematiek in de directe, institutionele of sociale omgeving, of het veroorzaken van overlast.

• Er waren signalen dat in 11 van deze 35 groepen (ook) zonder recept medicijnen werden gebruikt. Het ging daarbij vooral om het gebruik van Ritalin (zie ook § 15.3.4) en benzodiazepinen, en door een enkeling werd ook Rivotril gebruikt. Rivotril is de merknaam voor de benzodiazepine clonazepam. De medicijnen werden gebruikt tegen de stress, om te kunnen slapen, of als demper na stimulantia ​[2]​.

Aanvullende informatie