Alcohol
Home ❯ Alcohol ❯ 11.3.4 Veranderingen in alcoholgebruik onder scholieren regulier voortgezet onderwijs

11.3.4 Veranderingen in alcoholgebruik onder scholieren regulier voortgezet onderwijs

Wijzigingsdatum: 02 | 09 | 2024

In deze paragraaf:

Is het alcoholgebruik, dronkenschap en binge drinken onder scholieren veranderd?

In het kort: Het percentage scholieren van het regulier voortgezet onderwijs (12-16 jaar) dat alcohol drinkt (ooit, laatste jaar, laatste maand) is in 2023 lager dan in 2021 en in 2003. Dronkenschap is tussen 2021 en 2023 ongeveer gelijk gebleven, maar in 2023 wel lager dan in 2003. Het percentage scholieren dat heeft ‘gebinged’ is in 2023 lager dan in 2021 en in 2003.

Alcoholgebruik is gedaald

Het gebruik van alcohol (ooit, laatste jaar, laatste maand) onder scholieren is in 2023 lager vergeleken met de eerste meting van 2003. Tussen 2003 en 2015 daalde het alcoholgebruik sterk. Daarna was het percentage tot 2021 stabiel, maar daalde opnieuw in 2023.

De trendgegevens van alcoholgebruik moeten echter voorzichtig worden geïnterpreteerd vanwege een verandering in de onderzoeksmethode in 2023, lees daarover meer op de website van de ScholierenMonitor.

Alcoholgebruik is onder jongens en meisjes gedaald

Onder zowel jongens als meisjes daalde het gebruik van alcohol tussen 2013 en 2015. Het percentage bleef tot 2021 stabiel, maar is in 2023 opnieuw gedaald.

Alcoholgebruik is onder alle leeftijden gedaald

Het gebruik van alcohol (ooit, laatste jaar laatste maand) is voor alle leeftijden in 2023 lager dan in 2003. Tussen 2021 en 2023 is met name een daling zichtbaar onder de 13-jarigen (ooit en laatste jaar) en onder de 16-jaren (ooit, laatste jaar, laatste maand). Juist bij deze leeftijden leek het alcoholgebruik iets hoger in 2021, dit lijkt een tijdelijke kleine toename te zijn geweest.

Startleeftijd alcoholgebruik is op lange termijn gestegen; startleeftijd wekelijks drinken is op lange termijn niet veranderd 

In 2023 is de gemiddelde leeftijd waarop scholieren voor het eerst alcohol drinken hoger dan in 2003. Tussen 2003 en 2019 nam de startleeftijd langzaam toe, maar is in 2023 weer iets gedaald. De gemiddelde leeftijd waarop scholieren voor eerst beginnen met wekelijks drinken is in 2023 weer terug op het niveau van 2003. In de tussenliggende jaren is deze startleeftijd wel iets hoger geweest.

Dronkenschap is op lange termijn gedaald

Het percentage leerlingen dat ooit of in de laatste maand dronken is geweest, is in 2023 lager dan in 2003. Deze daling vond met name plaats tussen 2003 en 2017. Sindsdien schommelen de percentages.

Binge drinken is op lange termijn gedaald

Het percentage scholieren dat in 2013 heeft ‘gebinged’ is in 2023 lager dan in 2003. Deze daling vond met name plaats tussen 2003 en 2015. Daarna was het percentage tot 2021 stabiel, maar is in 2023 opnieuw gedaald.

Het binge drinken onder de scholieren die alcohol drinken is tussen 2003 en 2021 toegenomen, maar in 2023 weer gedaald.

Meer informatie over de onderzoeken op deze pagina 

Kerncijfers jongeren: Leefstijlmonitor

Cijfers over middelengebruik worden gerapporteerd op de website ScholierenMonitor. De cijfers zijn afkomstig uit het Peilstationsonderzoek dat elke vier jaar wordt herhaald. Daarnaast zijn voor een aantal kerngegevens cijfers gebruikt van het HBSC-onderzoek uit 2017 en 2021. Beide onderzoeken zijn onderdeel van de Leefstijlmonitor en leveren landelijk representatieve cijfers voor 12-16-jarige scholieren van het regulier voortgezet onderwijs (vmbo, havo, vwo). De HBSC-studie en het Peilstationsonderzoek wisselen elkaar om de twee jaar af. Sinds 2017 worden de onderzoeksmethoden en analyses van beide studies zo goed mogelijk op elkaar afgestemd, waardoor we de kerncijfers over de jaren heen goed met elkaar kunnen vergelijken. Deze kerncijfers worden daarnaast om de vier jaar aangevuld met verdiepende gegevens over middelengebruik die zijn uitgevraagd in het Peilstationsonderzoek. De meest recente cijfers komen uit het Peilstationsonderzoek uit 2023 ​[1]​.

Hoe is het Peilstationsonderzoek onderzoek uitgevoerd?

De gegevens zijn verzameld met behulp van een anonieme vragenlijst (sinds 2015 digitaal). De vragenlijst is klassikaal afgenomen. In totaal deden 6.974 scholieren (12 t/m 16 jaar) uit alle leerjaren van het vmbo, havo en vwo mee.

Methodewijzigingen 2023

In 2023 is de dataverzameling van het Peilstationsonderzoek in het voortgezet onderwijs op enkele onderdelen anders uitgevoerd dan in eerdere jaren. Zo vond voor leerjaar 2 en 4 een samenwerking plaats met de GGD: in de klassen die meededen met de Gezondheidsmonitor (GM) Jeugd, kreeg één willekeurige leerling per twee klassen de vragenlijst van het Peilstationsonderzoek. De andere leerlingen kregen de vragenlijst van de GM Jeugd. De vragenlijstafname in leerjaar 2 en 4 vond plaats onder begeleiding van de leerkracht, er was géén getrainde onderzoeksassistent aanwezig. Daarnaast was het in 2023 voor het eerst mogelijk om de vragenlijst op een smartphone in te vullen. Om deze reden is een aantal vragen op een andere manier weergegeven in de vragenlijst. Het is moeilijk in te schatten in welke mate de methodeveranderingen invloed hebben gehad op de resultaten van het onderzoek. Met name het relatief grote aantal missende gegevens in leerjaar 2 en 4 kan van invloed zijn geweest op de schattingen van het middelengebruik. Vergelijkingen tussen 2023 en eerdere jaren moeten daarom voorzichtig worden geïnterpreteerd.

Aanvullende informatie

Bronnen

  1. 1.
    Rombouts M, Morren K, Van Dorsselaer S, Tuithof M, Monshouwer K. Peilstationsonderzoek Scholieren 2023. [Internet]. Trimbos-instituut; 2024. Available from: https://cijfers.trimbos.nl/scholierenmonitor/scholierenmonitor

Hoe te verwijzen

    Nationale Drug Monitor, editie 2024. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.

In deze paragraaf:

Start met typen en klik op zoeken

Accessibility by WAH